Lò hơi là thiết bị trọng yếu trong nhiều ngành công nghiệp như thực phẩm, dệt may, hóa chất, chế biến gỗ… Tuy nhiên, vận hành lò hơi tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không đảm bảo đúng kỹ thuật. Các sự cố khi vận hành lò hơi không chỉ gây thiệt hại tài sản mà còn đe dọa an toàn tính mạng con người. Do đó, hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh sự cố là yếu tố sống còn đối với mỗi doanh nghiệp.
Các sự cố phổ biến khi vận hành lò hơi
Nổ lò hơi
- Áp suất trong lò vượt quá giới hạn thiết kế.
- Van an toàn hỏng hoặc bị chỉnh sai.
- Thiếu nước cấp hoặc cạn nước trong lò.
Hậu quả của việc nổ lò hơi là vô cùng nghiêm trọng: gây tử vong, phá hủy nhà xưởng, gián đoạn sản xuất, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp.
Búa nước (Water Hammer)
Búa nước xảy ra khi nước ngưng tụ trong đường ống hơi bị cuốn theo dòng hơi nóng tốc độ cao, va đập vào thành ống hoặc thiết bị.
- Dấu hiệu: nghe tiếng “gõ” mạnh trong hệ thống ống dẫn.
- Hậu quả: gãy ống, hư hỏng mối hàn, làm rò rỉ hơi, thậm chí gây nổ đường ống.
Rò rỉ hơi hoặc nước
- Ăn mòn đường ống.
- Van hỏng, gioăng kín kém chất lượng.
- Nứt vỡ do quá áp hoặc va đập cơ học.
Rò rỉ hơi nước không chỉ gây tổn thất nhiên liệu mà còn tiềm ẩn nguy cơ bỏng nặng cho nhân viên vận hành.
Hiện tượng quá nhiệt
Khi lò hơi bị thiếu nước cấp hoặc đóng cặn trong ống sinh hơi, nhiệt độ tăng cao bất thường dẫn đến:
- Biến dạng ống lò, nứt vỡ các bộ phận chịu nhiệt.
- Nguy cơ nổ lò do áp suất vượt ngưỡng.
Hư hỏng hệ thống cấp nước và thiết bị phụ trợ
- Bơm nước bị kẹt, tắc nghẽn đường ống cấp nước.
- Bẫy hơi hoạt động không đúng chức năng, gây tích tụ nước trong hệ thống.
Các sự cố này khiến chu trình sinh hơi gián đoạn, giảm hiệu suất hoạt động.
Hỏng hệ thống điều khiển tự động
- Cảm biến áp suất, nhiệt độ bị lỗi hoặc hiệu chuẩn sai.
- Bộ điều khiển PLC, hệ thống cảnh báo mất tín hiệu hoặc truyền dữ liệu sai lệch.
Điều này dễ dẫn đến tình trạng vận hành “mù mờ”, không kiểm soát được các chỉ số an toàn.
Nguyên nhân gây ra sự cố lò hơi
- Thiếu kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ: các thiết bị an toàn như van xả áp, cảm biến không được kiểm tra thường xuyên dẫn tới xuống cấp, mất chức năng bảo vệ.
- Vận hành sai kỹ thuật: nhân viên chưa qua đào tạo, thao tác sai quy trình, lơ là giám sát hệ thống.
- Sử dụng nhiên liệu kém chất lượng: nhiên liệu không đạt chuẩn gây đóng cặn, giảm hiệu suất đốt cháy và tăng nguy cơ sự cố.
- Thiết kế, lắp đặt không phù hợp: lắp đặt hệ thống không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, chọn công suất lò hơi không phù hợp nhu cầu sử dụng thực tế.
- Không xử lý nước cấp đúng quy trình: nước chứa nhiều tạp chất dẫn đến đóng cáu cặn, ăn mòn thiết bị.
Biện pháp phòng ngừa sự cố khi vận hành lò hơi
- Xây dựng và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành lò hơi.
- Kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ các bộ phận quan trọng như:
- Van an toàn.
- Đồng hồ áp suất lò hơi.
- Đồng hồ mực nước.
- Bộ cấp nước tự động.
- Xử lý nước cấp bằng hệ thống lọc, làm mềm chuyên dụng để ngăn đóng cặn trong lò.
- Đào tạo và cấp chứng chỉ cho nhân viên vận hành: nắm vững kỹ thuật, kỹ năng ứng phó khi xảy ra sự cố.
- Cập nhật, nâng cấp hệ thống điều khiển tự động: sử dụng cảm biến, PLC và hệ thống giám sát từ xa giúp phát hiện bất thường sớm.
- Sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn, bảo quản đúng quy cách để đảm bảo hiệu suất đốt.
Xử lý nhanh khi xảy ra sự cố
Khi phát hiện sự cố bất thường trong quá trình vận hành lò hơi công nghiệp, cần thực hiện:
- Ngừng ngay vận hành lò hơi bằng các thao tác dừng khẩn cấp.
- Cách ly khu vực sự cố, đảm bảo an toàn cho nhân viên xung quanh.
- Áp dụng quy trình ứng cứu khẩn cấp đã được đào tạo.
- Liên hệ đơn vị kỹ thuật chuyên nghiệp để kiểm tra, khắc phục đúng cách, tuyệt đối không tự ý sửa chữa nếu không đủ chuyên môn.
Kết luận
Vận hành lò hơi an toàn không chỉ đòi hỏi kỹ thuật chuyên môn vững chắc mà còn cần sự tuân thủ kỷ luật vận hành, quy trình bảo trì nghiêm ngặt. Việc hiểu rõ các sự cố khi vận hành lò hơi, nguyên nhân gây ra và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, tối ưu chi phí vận hành và bảo vệ an toàn tuyệt đối cho người lao động cũng như tài sản của mình.
